CECHY MAKROSKOPOWE
|
Owocniki bulwiaste, o regularnych owalnych lub kulistych kształtach, rzadko nieregularne, guzowate 1-4 cm. Rdzawo-czerwone z ciemniejszymi tonami brązowymi, a czasem czarnymi. Zawsze z wyraźnie zaznaczoną podstawą owocnika. Za młodu ma ona postać wgłębienia, sprawiającego czasem mylne wrażenie ostiolum. Z wiekiem zarasta ale jest zauważalne do schyłkowego stadium dojrzałości owocnika. Powierzchnia pokryta drobnymi, płaskimi brodawkami o nieregularnych wielokątnych kształtach, sprawiającymi wrażenie spękaliny. Gleba za młodu biała, potem szarawa, w końcu szaro-różowa do szaro-brązowej. Poprzecinana białymi i brązowymi żyłkami rozchodzącymi się promieniście od tworzącej się u podstawy owocnika płonnej strefy. Strefa płonna przybiera nieraz postać charakterystycznej dla podziemnych Basidiomycota, kolumelli. Czasem można natrafić na okazy z glebą bez szarych tonów i brązowych żyłek, podobną do gleby owocników T. puberulum lub T. dryophilum. Miąższ twardy, zwarty o intensywnym, ostrawym smaku i nieznacznym zapachu wędlin.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w workach
|
Perydium o grubości 200-400 μm, z widocznymi na przekroju płaskimi brodawkami. Perydium zbudowane z dwóch warstw. Zewnętrzna warstwa suprapellis to grubościenne, wybarwione komórki o średnicy 10-18 μm, wewnętrzna część perydium - subpellis - to plektenchymatyczne strzępki, hialinowe, cienkościenne o średnicy 2-6 μm. Worki owalne, rzadziej kuliste zawsze z trzonkami o różnej długości 10-45 μm. Wielkość worków 50-90 x 40-70 μm. Worki 1-4 zarodnikowe, rzadko 5 zarodnikowe. Zarodniki wąskoelipsoidalne do owalnych, żółtawe do żółto-brązowych. Wielkość zarodników 25-40 x 15-30 μm, Q=1,4-1,8(2,1). Zarodniki pokryte zaostrzonymi kolcami o długości 1-4 μm.
|
 |
 |
Szczegóły budowy dwuwarstwowego perydium T.rufum |
|
SIEDLISKO
|
Tuber rufum występuje w niemal wszystkich typach gleb o średniej lub wysokiej żyzności. Ciekawostką jest wiele stanowisk z obszaru aglomeracji przemysłowej Górnego Śląska umiejscowionych na glebach antropogenicznych. Preferuje lasy liściaste lub mieszane. Mikoryzuje zarówno z drzewami liściastymi jak i iglastymi. W polskich warunkach najczęstszymi partnerami mikoryzowymi są Fagus silvatica, Quercus robur, Pinus sylvestris oraz Picea abies. Owocniki wyrastają do 10 cm w głąb gleby, czasem jednak pod samą warstwą ściółki lub wręcz semihypogeicznie. Dojrzałe okazy można zbierać od sierpnia do grudnia, choć młode owocniki pojawiają się już w lutym lub marcu. |
WYSTĘPOWANIE
|
Tuber rufum to najczęściej występujący w Europie środkowej gatunek trufli. W Polsce znajdowany niemal wszędzie od sosnowych lasów wybrzeża po bory wysokogórskie w partii regla górnego do 1500 m n.p.m. Poniżej klika przykładowych stanowisk z obszaru Polski.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF26, Hutki-Kanki k. Olkusza, Lipiec 2007
Sudety Zachodnie – AE77, Skalno k. Jakuszyc, Sierpień 2009
Wyżyna Kielecko-Sandomierska DE60, Chęciny k. Kielc, Wrzesień 2009
Pobrzeże Szczecińskie – AB23, Wisełka k. Wolina, Wrzesień 2011
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF25, Niegowonice k. Zawiercia, Czerwiec 2012
|
UWAGI
 Owocnik na wczesnym etapie dojrzałości
|
Podobne do T. rufum - T. nitidum i T. ferrugineum bywają synonimizowane lub ujmowane jako formy lub odmiany. Kolekcje zebrane na obszarze Polski nie uzasadniają takiego podejścia taksonomicznego. Odmiana T. rufum. var. apiculatum Fischer 1923 charakteryzująca się asymetrycznymi zarodnikami zwężającymi się na jednym z końców nie znajduje uzasadnienia. Zarodniki o takim kształcie znajdowano w większości okazów T. rufum obok zarodników typowych - symetrycznych.
W niektórych regionach Chorwacji i Macedonii Tuber rufum jest uznawana za smaczny grzyb przyprawowy i używana jako dodatek do wielu potraw.
Polska nazwa tego gatunku to trufla ruda. |
